ไข้กาฬหลังแอ่น โรคติดเชื้ออันตรายสูง เสี่ยงพิการหรือเสียชีวิต
ไข้กาฬหลังแอ่น (Meningococcal Disease) เป็นโรคติดต่อรุนแรงที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Neisseria meningitidis สามารถลุกลามรวดเร็วและทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้ภายใน 24 ชั่วโมง แม้จะพบไม่บ่อย แต่เมื่อเกิดขึ้นมักมีความรุนแรงสูง ดังนั้นการรู้จักโรคนี้ การสังเกตอาการ และการป้องกันด้วยวัคซีน คือกุญแจสำคัญในการลดความเสี่ยงและช่วยชีวิตได้
ไข้กาฬหลังแอ่นคืออะไร?
โรคไข้กาฬหลังแอ่นเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่เข้าสู่กระแสเลือดหรือเยื่อหุ้มสมอง ทำให้เกิดอาการอักเสบอย่างรุนแรง พบมากในเด็กเล็ก วัยรุ่น และผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ การสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ติดเชื้อ เช่น การไอ จาม หรือน้ำลาย สามารถแพร่กระจายได้ง่าย
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
• การติดเชื้อ Neisseria meningitidis สายพันธุ์ A, B, C, W, Y
• อยู่ในที่แออัด เช่น หอพัก ค่ายทหาร โรงเรียนประจำ
• ผู้ที่มีโรคประจำตัวหรือภูมิคุ้มกันต่ำ
• การเดินทางไปประเทศที่มีการระบาดของไข้กาฬหลังแอ่น
• การสัมผัสน้ำมูก น้ำลาย หรือของใช้ร่วมกับผู้ป่วย
อาการของไข้กาฬหลังแอ่นที่ต้องระวัง
อาการมักเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วภายในไม่กี่ชั่วโมง ได้แก่
• ไข้สูง หนาวสั่น
• ปวดศีรษะรุนแรง
• คอแข็ง
• มีผื่นจ้ำเลือดแดง-ม่วง กดไม่จาง
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ซึมลง สับสน
• ปวดเมื่อยตามตัวหรือปวดข้อ
หากพบอาการเหล่านี้ต้องรีบพบแพทย์ทันที เพราะโรคอาจลุกลามจนเกิดภาวะช็อกหรือเสียชีวิตได้
การวินิจฉัย
แพทย์จะตรวจจากอาการร่วมกับการตรวจเลือด ตรวจน้ำไขสันหลัง (Lumbar puncture) เพื่อยืนยันชนิดเชื้อ การวินิจฉัยที่รวดเร็วช่วยให้การรักษาได้ทันเวลาและลดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง
การรักษาไข้กาฬหลังแอ่น
ผู้ป่วยต้องได้รับยาปฏิชีวนะชนิดเฉพาะทันที การรักษามักต้องอยู่โรงพยาบาลเพื่อดูแลอาการใกล้ชิด ไม่ว่าจะเป็นการให้สารน้ำ ยาแก้ไข้ ยาควบคุมการติดเชื้อ และดูแลอวัยวะสำคัญเพื่อป้องกันภาวะล้มเหลวต่าง ๆ
ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น
• ช็อก
• ไตวาย
• ภาวะลิ่มเลือดอุดตัน
• หูหนวก
• สมองอักเสบ
• ปลายมือปลายเท้าขาดเลือดจนต้องตัดอวัยวะ (ในกรณีรุนแรง)
ป้องกันไข้กาฬหลังแอ่นได้อย่างไร?
ฉีดวัคซีนป้องกันไว้อย่างปลอดภัยที่สุด
วัคซีนมีทั้งชนิดป้องกันสายพันธุ์ ACWY และชนิดป้องกันสายพันธุ์ B มักแนะนำใน
• เด็กอายุ 11–12 ปี
• วัยรุ่น นักเรียนหอพัก
• ผู้เดินทางไปต่างประเทศ
• ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ
• บุคลากรทางการแพทย์
หลีกเลี่ยงการใช้ของร่วมกับผู้อื่น
แก้วน้ำ ช้อน แปรงสีฟัน หรือลิปสติก
รักษาสุขอนามัย
ล้างมือบ่อย ๆ และหลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้มีอาการติดเชื้อทางเดินหายใจ
ไข้กาฬหลังแอ่น…โรคร้ายที่ไม่ควรมองข้าม
แม้โรคนี้จะพบไม่มาก แต่ความรุนแรงสูงและลุกลามเร็ว การป้องกันด้วยวัคซีนและการสังเกตอาการผิดปกติจึงเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด หากมีความเสี่ยงหรืออยู่ในกลุ่มที่ควรได้รับวัคซีน ควรได้รับการประเมินจากแพทย์เพื่อป้องกันก่อนเกิดอันตราย